Kontakt
menu
Chociaż piasta jest jedną z podstawowych części koła rowerowego – nie każdy musi znać się na stronie technicznej kolarstwa – szczególnie jeśli dopiero zaczynasz przygodę z tym sportem lub jeździsz na rowerze stricte rekreacyjnie. Z drugiej jednak strony, podstawowa wiedza na ten temat może okazać się bardzo użyteczna – chociażby, wtedy, gdy piasta koła ulega nagłej awarii. Dlatego w tekście pokrótce opisujemy działanie układu napędowego i przedstawiamy jakie rodzaje piasty możesz spotkać w rowerze. Zapraszamy do lektury!
Co znajdziesz w tym artykule:
Piasta w rowerze – co to takiego?
Piasty to podstawowe komponenty, które występują w praktycznie każdej maszynie wyposażonej w koła – nie tylko w rowerach, ale także choćby w samochodach. Łączą one koło (wraz z łożyskami) z resztą pojazdu oraz umożliwiają obrót koła wokół własnej osi, więc są niezbędne, aby rower czy auto wprawić w ruch. Przy niewłaściwie funkcjonującej piaście pojawią się problemy z płynnością jazdy.
Jako część koła napędowego może mieć różną konstrukcję zależnie od funkcji, którą pełni. Szczegółowej budowie przyjrzymy się w kolejnej sekcji artykułu. Warto jednak zauważyć, że piasta rowerowa znajduje się w centralnej części koła (można powiedzieć, że jest jego sercem) i przytwierdza się do niej szprychy, wychodzące od piasty promieniście i łączące ją z obręczą. Jeżeli mamy do czynienia z wariantami tylnymi – piasty rowerowe mają także przymocowane bębenki służące do połączenia ich z kasetą. Ponadto można mocować do nich tarcze hamulcowe.
Budowa piasty rowerowej
Jak wspomnieliśmy, budowa piast jest zależna od ich typu i rodzaju. Trochę inaczej prezentować się będą modele dostosowane do rowerów MTB, a inaczej do szosówek. Zawsze jednak do produkcji wykorzystuje się materiały uważane za trwałe i wytrzymałe – zwykle jest to aluminium, stal, tytan, lub włókno węglowe (tzw. karbon). Piasta rowerowa jest częścią odsłoniętą podczas eksploatacji, więc musi być odporna na działanie różnych czynników zewnętrznych – zarówno zmiennej temperatury, jak i opadów atmosferycznych.
Piasta do roweru ma formę zbliżoną do tulei (walca) z łożyskami i osią przechodzącą przez środek konstrukcji w celu umożliwienia montażu. Kołnierz ulokowany na krańcu piasty rowerowej wyposażony jest w otwory wykorzystywane do zaplatania szprych łączących komponent z obręczą. Liczba oczek w piaście powinna być zawsze taka sama co w obręczy. Oś biegnąca przez całą długość części rowerowej służy do osadzania piasty na osiach kół.
Piasty rowerowe dzieli się przede wszystkim w zależności od ich umiejscowienia w jednośladzie, czyli na przednie i tylne. Tylna piasta zwykle ma znacznie bardziej zaawansowaną konstrukcję (musi obsługiwać również kasetę). Co więcej, można także wyszczególnić różne rodzaje piast tylnych, w zależności od ich funkcjonalności, co robimy w dalszej części tekstu.
Łożysko koła – rodzaje łożysk w piastach
Nieodłącznym, a zarazem jednym z najważniejszych elementów piasty rowerowej jest jej łożysko. To ono odpowiada za ruch elementu osadzonego w wewnętrznym pierścieniu – w przypadku jednośladów – umożliwiając płynne obracanie się koła. Budowa samego łożyska nie jest zbyt skomplikowana i na pierwszy rzut oka zwykle przypomina ono pierścień (jeśli dysponuje tzw. koszykiem lub wiankiem). Z kolei w jego wnętrzu mieszczą się elementy toczne (kulki metalowe lub ceramiczne) przykryte uszczelką lub metalowym talerzykiem.
Wyróżniamy 2 podstawowe rodzaje łożysk rowerowych:
- Łożyska kulkowe – tańsze warianty, stosowane zwykle w niedrogich rowerach. W tym przypadku elementy toczne mogą nie być umieszczone w koszyczku, a luzem w smarze, pomiędzy bieżnią w piaście a konusem. Ich serwisowanie jest nieco trudniejsze niż maszynowych.
- Łożyska maszynowe – są modelami droższymi o wyższym standardzie, a co za tym idzie, precyzji wykonania i trwałości. Bardzo szybko się je wymienia za sprawą zamkniętej konstrukcji, która sprawia także, że łożysko jest szczelniejsze, a tym samym odporniejsze na zabrudzenia i wypłukanie smaru.
Rodzaje piast rowerowych tylnych
Tylna piasta rowerowa pełni ważniejszą funkcję niż przednia, gdyż połączona jest z układem napędowym jednośladu. W związku z tym charakteryzuje się bardziej skomplikowaną konstrukcją oraz może przybierać różną formę – przede wszystkim zależną od przeznaczenia roweru, przy którym piasta rowerowa tylna będzie zastosowana.
Najpopularniejsze warianty, które warto wyróżnić to standardowy oraz piasta z przerzutką planetarną.
Piasty standardowe
Pierwszy i prawdopodobnie najpopularniejszy rodzaj to tradycyjna tylna piasta rowerowa dysponująca bębenkiem, na który zakłada się kasetę lub gwint do wolnobiegu. Zmiana przełożenia odbywa się za pomocą przerzutki zewnętrznej. Prosty mechanizm pozwala przenieść moc generowaną poprzez pedałowanie na napęd, aby dzięki temu wprawić rower w ruch.
Piasty z przerzutką planetarną
Piasta rowerowa tylna z przerzutką planetarną to rozwiązanie znane przede wszystkim z rowerów miejskich, gdyż jej zadaniem jest zapewnienie jak największej wygody użytkownikom. Piasta koła tylnego wyposażona jest w specjalny mechanizm umożliwiający zmianę biegów również w czasie spoczynku. Taka konstrukcja sprawia, że piasta jest cięższa, ale zarazem szczelniejsza oraz mniej wrażliwa na różnego rodzaju uszkodzenia mechaniczne.
Jak dobrać oś do piasty?
Piasty rowerowe mogą obracać się na jednym z kilku rodzajów osi, różniących się między sobą wymiarami oraz konstrukcją. W związku z powyższym, jeśli interesuje nas wymiana piasty, konieczne jest uprzednie zweryfikowanie, który ze standardów jest odpowiedni dla naszego roweru, nim zdecydujemy się na zakup nowej.
Oś piasty może należeć do jednej z dwóch grup:
- Z szybkozamykaczem (QR) – modele popularne w tańszych rowerach, doskonałe do rekreacyjnej jazdy. Oś z jednej strony wyposażona jest w nakrętkę blokującą, a z drugiej w dźwignię. Taka budowa pozwala na szybki i beznarzędziowy montaż.
- Sztywna oś (TA) – wariant masywniejszy niż QR, najczęściej stosowany przy wyspecjalizowanych rowerach. Oś TA jest wkręcana bezpośrednio w otwór w widelcu. Coraz popularniejsze są też osie sztywne oznaczone jako Boost umożliwiające zastosowanie w jednym modelu roweru dwóch kół o różnych rozmiarach. Warianty Boost najczęściej występuje przy rowerach MTB, gdyż gwarantują także większą sztywność.
Rozmiar osi do piast oznakowuje się podobnie co dętki czy opony rowerowe. Dzięki temu dobór odpowiedniego modelu jest prostszy. Wymiar podany jest w milimetrach, a typ osi oznaczony skrótem (QR; TA lub Boost) np. 12 x 142 TA. Pierwsza wartość liczbowa oznacza średnicę, a druga szerokość elementu.
Dowiedz się jak czytać oznaczenia na oponach z naszego artykułu - Jak dobrać i jak czytać oznaczenia na oponach rowerowych?
Nie sposób wymienić wszystkich dostępnych możliwości, zwłaszcza biorąc pod uwagę standardy historyczne, ale najpopularniejsze obecnie osie piast przednich to:
W przypadku tylnych możemy spotkać m.in.:
Głośno "cykająca" piasta rowerowa?
Chyba każdy rowerzysta, nawet jeśli nie wie, z czym to jest związane, kojarzy charakterystyczny dźwięk przypominający cykanie, który wydaje rower, kiedy przestajemy pedałować, ale koło dalej się obraca. Absolutnie nie świadczy on o awarii. Odgłos ten generowany jest przez maszynową piastę tylną, a konkretniej zapadki znajdujące się w bębenku – im liczniejsze – tym generowany dźwięk będzie donioślejszy.
Niektórzy cykliści bardzo lubią to cykanie piast. Być może jest to spowodowane tym, że kiedyś dobrej jakości zapadki, wydające właśnie mocno słyszalne odgłosy, stosowane były tylko w drogich jednośladach. Obecnie jednak nie sposób na słuch poznać sortu piasty.
Co ciekawe, producenci części rowerowych w swych ofertach mają zarówno coś dla miłośników, jak i przeciwników cykania. Technologia Ratchet opracowana przez DT Swiss zwiększa hałas pracy zębatek (a przy okazji zapewnia efektywniejsze przenoszenie mocy), z kolei w katalogu japońskiej marki Shimano znajdziemy specjalnie wyciszone piasty rowerowe.
Piasty rowerowe – podsumowanie
Chociaż temat piast rowerowych jest naprawdę szeroki i trudno bez doświadczenia samodzielnie dobrać odpowiednią do danego roweru czy wymienić popsutą, mamy nadzieję, że dzięki naszemu tekstowi wiesz już, gdzie znajduje się piasta, jak wygląda oraz gdzie ją znaleźć w rowerze.
W razie wszelkich problemów z jednośladem – zawsze możesz skorzystać z usług naszego serwisu rowerowego w Bydgoszczy.
