Czy warto wybrać rower z ramą stalową?

Starsi rowerzyści zapewne doskonale pamiętają, że stal była kiedyś podstawowym materiałem wykorzystywanym przy produkcji jednośladów, ale została wyparta przez najpopularniejsze dziś aluminium, w efekcie czego rower z ramą stalową obecnie jest raczej rzadkością. Okazuje się jednak, że powoli trend ten się odwraca i dla coraz liczniejszego grona cyklistów rama stalowa znów staje się atrakcyjną alternatywę.

Czy możemy mówić o renesansie tego materiału? Czy warto wybrać rower z ramą stalową? Kiedy będzie to najlepsza decyzja zakupowa? Na te i inne pytania odpowiadamy w naszym tekście – przyjrzyjmy się bliżej ramom stalowym!

Spis treści:

1. Rama stalowa czy aluminiowa – którą wybrać?
2. Zalety stalowej ramy w rowerze
3. Rama stalowa a aluminiowa – waga
4. Rama Cro-Mo a Hi-Ten
5. Jak odróżnić ramę stalową od aluminiowej?
6. Do jakich rowerów wykorzystuje się stalowe ramy?
7. Rama rowerowa stalowa – nie taki przeżytek!

Rama stalowa czy aluminiowa – którą wybrać?

Biorąc pod uwagę wszechobecność aluminium w branży rowerowej, w rzeczywistości mało kto zadaje sobie dziś powyższe pytanie – wariant wykonany z aluminium stał się tzw. wyborem domyślnym. Zapewne prędzej niż nabycie ramy stalowej rozpatrywać będziesz wersję karbonową (z włókna węglowego), co nie oznacza, że stal w ogóle nie powinna być brana pod uwagę. Przecież gdyby rowerowe ramy stalowe się do niczego nie nadawały, producenci całkowicie by z nich zrezygnowali (zwłaszcza że materiał ten jest droższy od aluminium), a ta się jednak nie stało. Co ciekawe – ramy ze stali spotykane są w bardzo różnych jednośladach, zaczynając od dziecięcych, poprzez rowery gravelowe i trekkingowe, a kończąc na BMX-ach.

To, którą ramę wybrać zależne jest przede wszystkim od uprawianej przez Ciebie dyscypliny kolarskiej, preferencji i priorytetów oraz zasobności portfela. Niestety dla miłośników stalowych rowerów – ich dostępność jest znacznie mniejsza, więc znalezienie odpowiedniego modelu może wymagać nieco więcej czasu. Zainteresowanym ramami z tego materiału podpowiadamy, aby koniecznie przyjrzeli się katalogom takich marek, jak Reynolds, Columbus, Mongoose czy polskiej firmy Kross.

Jak było z tymi ramami rowerowymi? Słowo o historii

Z przekąsem można powiedzieć, że rowerowa historia pisana jest przez kryzysy – wojny światowe i zapaści gospodarcze (m.in. szok naftowy) bardzo wpływały na zainteresowanie jednośladami. Niemniej, już w latach 20. XX w. masowo produkowano stalowe ramy rowerowe. Nie stosowano wtedy aluminium, ponieważ technologie obróbki tego tworzywa znajdowały się jeszcze w powijakach. Na przejęcie pozycji lidera, aluminiowym ramom przyszło czekać do lat 80. XX w. Ogromny udział w ich rozpropagowaniu miała m.in. amerykańska marka Cannondale. Mniej więcej w tym samym okresie pojawiły się też pierwsze ramy karbonowe, których prekursorem był Ernesto Colnago oraz… Enzo Ferrari – ale to zupełnie inna historia…

Zalety stalowej ramy w rowerze

O wadach stalowych ram rowerowych słyszeli zapewne wszyscy, a jeśli nie, to obcowanie z praktycznie dowolnymi wyrobami z tego materiału pozwala zorientować się, jakie niedogodności niesie ze sobą stal – jest ciężka, podatna na korozję i w erze tanich, sztucznych tworzyw pozostaje stopem stosunkowo drogim. Okazuje się jednak, że oprócz tych oczywistych wad, stal ma też liczne – często nieoczywiste – zalety:

• Trwałość – absolutnie podstawowy atut rowerowych ram stalowych. Mimo tendencji do korodowania, kiedy tylko się o nie należycie zadba, ramy stalowe potrafią być naprawdę długowieczne. Są znacznie wytrzymalsze nie tylko od wariantów aluminiowych (przeszło 2x bardziej rozciągliwe), ale także od drogich ram karbonowych. Do tego stal lepiej znosi długotrwałe obciążenia np. podczas bikepackingu. Trwałość rowerów stalowych związana jest też ze stosowanymi w ich przypadku spawami.
• Elastyczność – z powodu znacznej wagi stali, niewiele osób ma świadomość, że jest ona giętsza, bardziej sprężysta niż aluminium, a co za tym idzie, ma lepsze zdolności do pochłaniania wibracji (ale gorsze niż karbon). Dzięki temu stalowa rama zapewnia skuteczniejszą amortyzację podczas jazdy, czyniąc ją przyjemniejszą. Do tego elastyczność rurek pozwala rowerowi efektywniej reagować na dynamiczne zmiany, co przekłada się na płynniejsze pokonywanie zakrętów.
• Gęstość – stal jest nie tylko trwalsza niż aluminium, ale także ma gęściejszą budowę, co nadaje jej większą odporność na uszkodzenia mechaniczne, a w szczególności uderzenia punktowe – trudno ją wgnieść, a do tego w przeciwieństwie do aluminium, stal raczej nie pęka.
• Łatwość naprawy – kiedy w wyniku wypadku czy innego nieprzyjemnego incydentu dojdzie do uszkodzenia ramy, znacznie łatwiej ją zreperować, jeśli zrobiona jest ze stali. Z naprawą poradzi sobie praktycznie każdy spawacz, więc w sytuacji awaryjnej da się załatać stalowy rower nawet na trasie. Z kolei, jeżeli wygniesz lub złamiesz aluminiową ramę, raczej nic na to nie poradzisz.
• Wygląd – to kwestia gustu, ale wiele osób zgodzi się z tym, że rower z ramą stalową prezentuje się bardziej stylowo. Stop przez swoją wytrzymałość i gęstość pozwala stosować cieńsze i o mniejszej średnicy rurki niż w przypadku aluminium, uzyskując tę samą sztywność. Do tego producenci stalowych ram rowerowych przez lata wypracowali precyzyjne technologie cieniowania, dzięki którym konstrukcja jest jeszcze smuklejsza (a zarazem lżejsza).

Rama stalowa a aluminiowa – waga

Waga komponentów rowerowych odgrywa tak ważną rolę w kolarskim świecie, że nie sposób nie przyjrzeć się jej bliżej. Wspomnieliśmy już, że rzeczywiście – intuicyjne założenie podpowiadające, iż rama stalowa jest cięższa od aluminiowej – jest prawdziwe. Jeżeli mamy do czynienia ze standardowymi, najpopularniejszymi stopami obu omawianych materiałów, można przyjąć, że gdy zestawimy dwa rowery o tym samym wyposażeniu, różniące się tylko ramą (co możliwe jest właściwie tylko teoretycznie), to rama aluminiowa okaże się ok. 1,5-2 kg lżejsza.

Mimo to musisz wiedzieć, że stalowy rower nie zawsze okaże się cięższy! Producenci korzystający z tego stopu, coraz częściej stawiają na nowoczesne mieszanki, o znaczniej mniejszej masie, w efekcie czego różnica w wadze ram aluminiowych i stalowych znacznie się zmniejsza. Dobrym przykładem są rowery dziecięce Ghost Powerkid 16 i Accent Track 16" – jeden wykonany z aluminium a drugi ze stali, a pod względem wagi dzieli je tylko ok. 200 g.

Ponadto, jeśli jeździsz rekreacyjnie, nawet 1 kg dodatkowej masy jednośladu może nie być przez Ciebie odczuwalny, zwłaszcza gdy w zamian otrzymasz skuteczniejsze tłumienie drgań od podłoża i lepszą trwałość, dlatego doradzamy przy kupowaniu roweru nie sugerować się rygorystycznie samą jego wagą.

Sprawdź również – Jak dobrać rozmiar ramy roweru do swojego wzrostu?

Rama Cro-Mo a Hi-Ten

Stal stali nierówna. Przez to, że stop ten jest od bardzo dawna wykorzystywany przez ludzkość, a i w samej branży rowerowej ma długą tradycję, wielokrotnie go testowano, eksperymentowano nad jego składem i ulepszano na wszystkie sposoby, które przyszły kolarzom i projektantom do głowy. Chociaż stal to zawsze stop zawierający żelazo i węgiel – odkryto, że wzbogacenie jej o inne pierwiastki może znacznie poprawić trwałość, uzyskanego w efekcie materiału. W przypadku produkcji ram rowerowych najczęściej można natrafić na dwa, różniące się od siebie diametralnie stopy:

• Hi-Ten – czyli tzw. stal węglowa konstrukcyjna podwyższonej jakości. Mimo swojej nazwy Hi-Ten jest materiałem tanim, który można nazwać klasyczną stalą stosowaną w branży rowerowej, najczęściej spotykaną w wypadku niedrogich jednośladów i modeli rekreacyjnych. Trwalsza od aluminium, ale dość ciężka, o średnim poziomie absorpcji drgań. Grubość ścianek rur Hi-Ten zwykle oscyluje w granicach 0,8-1 mm.
• Cro-Mo – czyli stal chromowo-molibdenowa, w skrócie nazywana także cromoly. Stop wzbogaca się w procesie wytapiania o chrom i molibden, które czynią go trwalszym i odporniejszym na korozję. Ponadto Cro-Mo jest lżejsze od Hi-Ten, chociaż wciąż cięższe od aluminium. Rurki cromoly mają ścianki o grubości ok. 0,6-0,8 mm i rewelacyjnie pochłaniają drgania. Co bardzo ważne, istnieją różne sposoby obróbki cieplno-plastycznej stali chromowo-molibdenowej, która mają znaczny wpływ na końcowe parametry – niektóre z odmian Cro-Mo należą do najbardziej zaawansowanych tworzyw rowerowego świata.

Jak odróżnić ramę stalową od aluminiowej?

Ponieważ stalowe ramy rowerowe były kiedyś znacznie popularniejsze, najłatwiej na nie natrafić, kiedy decydujesz się kupić model używany. Mając do czynienia ze starym rowerem, bez dostępu do oficjalnej specyfikacji producenta – możesz jednak nie mieć pewności, z czego zrobiona jest jego rama – jak upewnić się, że jest ona stalowa?

Najprostszą, a przy tym najskuteczniejszą metodą jest posłużenie się magnesem – aluminiowy rower nie będzie przyciągany w przeciwieństwie do stalowego. Domyślamy się jednak, że nie każdy na taką ewentualność nosi przy sobie magnes i że zdarzają się modele wyprodukowane ze stali niemagnetycznej – nie do zweryfikowania poprzez tę prostą sztuczkę. Wtedy doradzamy spróbować rozpoznać tworzywo na słuch. Kiedy pukniesz w powierzchnię metalowym elementem (np. kluczem), stalowa rama powinna wydać głębszy, czystszy i bardziej wibrujący dźwięk.

A co, jeśli szukasz roweru w Internecie i dysponujesz tylko jego zdjęciami? Jak wtedy odróżnić ramę stalową od aluminiowej? Przyjrzyj się jej geometrii – aluminiowe modele łatwiej formować, więc skomplikowane kształty są raczej ich domeną. Zwróć następnie uwagę na rury – stalowe będą okrągłe, o mniejszym przekroju i z niewielkimi, smukłymi spawami. Pomocne mogą okazać się też oględziny muf i haków – aluminiowe z reguły są grubsze, masywniejsze. Gdy rower ma oznaki korozji – rudy nalot wskazywać będzie na stal. Niestety, gdy jednoślad widzisz tylko na fotografii, trudno jednoczenie stwierdzić, z czego wykonano ramę, a powyższe wskazówki niekoniecznie dadzą jednoznaczną odpowiedź.

Czy wiesz, że…

oprócz aluminiowej, karbonowej lub stalowej ramy rowerowej masz także inne alternatywy? Niektórzy chwalą sobie niezwykle wytrzymały, naprawialny i odporny na korozję, a przy tym lżejszy od stali – tytan (niestety jest niebotycznie drogi). Innymi opcjami mogą być rama z magnezu – elastyczna i lżejsza od aluminium, ale nietrwała albo rama ze skandu (scandium) – materiału lekkiego i sztywnego, lecz kruchego. Prawdopodobnie najbardziej nietypowym wyborem będzie z kolei rama bambusowa – zaskakująco odporna na uszkodzenia, a przy tym zapewniająca świetną amortyzację.

Do jakich rowerów wykorzystuje się stalowe ramy?

Wspomnieliśmy, że mimo stosunkowo małej popularności stalowych ram rowerowych, można znaleźć je praktycznie w każdego typu jednośladach – zwłaszcza gdy zagłębimy się w świat modeli zabytkowych lub produkowanych na małą skalę, lub wręcz tworzonych na zamówienie. Współcześnie stalowe ramy występują w wariantach:

• Miejskich;
• Gravelowych;
• Trekkingowych;
• Szosowych (retro);
• BMX-ach;
• Dziecięcych.

W przypadku 4 pierwszych grup – rama ze stali to raczej wyjątek od reguły, chociaż w ostatnich latach jej nisza wśród rowerów turystycznych i graveli zdaje się poszerzać – cykliści docenili bezawaryjność i łatwość naprawy jednośladów stalowych na szlaku.

Najciekawsze są 2 ostatnie grupy, ponieważ wydają się od siebie bardzo różne, a w obu przypadkach producenci chętnie stosują stal. Zarówno nauka jazdy na rowerze, jak i wyczyny na BMX-ach obarczone są sporym ryzykiem wywrotek, dlatego tak ważne jest, aby rama nie uległa uszkodzeniu przy niefortunnym uderzeniu o ziemię. Ze względu na ekstremalny charakter BMX-ów, w tej dyscyplinie ramy stalowe są wybierane prawie zawsze. Z kolei rowerki dziecięce równie często wykonywane są z aluminium, a czasem też ze stopu magnezu, bo tworzywa te są znacznie lżejsze.

Warto dodać, że niezależnie od uprawianej dyscypliny, stalowa rama może być bardzo dobrym zakupem dla osób borykających się z poważną otyłością i obawiających się, że standardowe warianty będą miały problem z ponad przeciętnym obciążeniem. Więcej informacji na ten temat znajdzie w tekście – Rower dla ciężkiej osoby, powyżej 100 kg – dwa kółka, które wytrzymają wszystko.

Z kolei poniżej polecamy kilka modeli stalowych, które znajdziesz w ofercie naszego sklepu internetowego.

Rama Dartmoor Quinnie 26 tapered grafitowa

Sprawdź

Rama Fiend Raekes czarna

Sprawdź

Rama Heresy Ascend V3 czarna

Sprawdź

Rower z ramą stalową dla dziecka

Jeżeli chcesz od najmłodszych lat zacząć krzewić w swojej pociesze miłość do jednośladów, bardzo ciekawą propozycją jest rowerek biegowy Fitbikeco Misfit 12. Nauczy Twoje dziecko utrzymywać balans, a regulowana sztyca pozwoli dopasować rozmiar jednośladu do wzrostu małego użytkownika. Do tego jest tak wytrzymały na uszkodzenia, że z powodzeniem da mnóstwo radości także kolejnym dzieciom, gdy Twoja pociecha już z niego wyrośnie!

Innym godnym uwagi rowerem dziecięcym ze stalową ramą jest Accent Shark 12". Ten wykonany przez polską markę jednoślad o niepowtarzalnym designie świetnie wygląda i ma przystępną cenę, a co najważniejsze – został zoptymalizowany tak, aby początkujący kolarz miał zapewniony maksymalny komfort. Ma szerokie, stabilne opony, obniżoną górną rurę, hamulec w tylnej piaście, a nawet odblaski!

BMX ze stalową ramą

Miłośnicy wyczynowej jazdy na pewno docenią BMX Mongoose Legion L10. Model stworzono z myślą o początkujących riderach – wszystkie jego komponenty są bardzo wytrzymałe, aby można było swobodnie ćwiczyć różne ewolucje bez obawy o uszkodzenie jednośladu. Ramę BMX Mongoose Legion L10 zrobiono ze stali Hi-Ten i wzbogacono o klasyczne dla tej dyscypliny 20-calowe koła o szerokich oponach, gwarantujących przyczepność na każdej nawierzchni.

Do wykonywania karkołomnych trików świetnie nada się również nieco droższy, ale warty swej ceny rower BMX Wethepeople Thrillseeker – także wyprodukowany ze stali Hi-Ten. Projektantom tego jednośladu bardzo zależało, aby spełnił on potrzeby każdego użytkownika, niezależnie od stylu jazdy i był bezpieczny. Wethepeople Thrillseeker przyniesie dużo radości zarówno nowicjuszom w świecie BMX-ów, jak i doświadczonym riderom, stałym bywalcom skateparków.

Jeżeli planujesz zakup jednośladu wyczynowego, zerknij – Jaki rower BMX wybrać?

Rama rowerowa stalowa – nie taki przeżytek!

Wybór odpowiedniej – dopasowanej do potrzeb użytkownika – ramy jest jedną z najważniejszych decyzji, którą trzeba podjąć, kupując nowy rower. Dlatego oprócz dobrania odpowiedniej geometrii i rozmiaru, warto też zastanowić się, czy powszechnie stosowane aluminium na pewno będzie lepsze niż stal, gdyż jak przedstawiliśmy w naszym tekście – stal nie jest jedynie niegodnym uwagi, przestarzałym tworzywem, a realną alternatywą (przynajmniej w niektórych odmianach kolarstwa), którą nieroztropnie jest z góry przekreślać. Rowery z ramą stalową mają swoje atuty i zwolenników, którzy ani myślą je porzucać, bo te jednoślady doskonale odpowiadają na ich potrzeby.

A czy w przyszłości producenci wciąż będą inwestować w stal? Zobaczymy, co przyniesie przyszłość. Na wzrost lub ponowny spadek popularności ram stalowych ogromny wpływ na pewno będzie miało to, jakie dyscypliny kolarskie staną się modne, ale coś nam mówić, że stal nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa. A jaka jest Twoja opinia o stalowych ramach rowerowych?