Wymiana kasety rowerowej lub wolnobiegu nie jest zadaniem trudnym - wystarczy odpowiedni warsztat i trochę umiejętności. Kiedy zazwyczaj dokonujemy takiej wymiany? Gdy zużyje się któraś z zębatek, albo wymieniamy cały układ napędowy. Czasami wymiana kasety w rowerze dokonuje się podczas zwyczajowego upgrade'u sprzętowego - przesiadamy się na model z większą ilością zębatek lub o innym zakresie, chcąc polepszyć swoje możliwości, zmienić nieco stosunek kadencji do wkładanej siły. We wszystkich tych przypadkach wymiana kasety i wolnobiegu to bardzo przydatna wiedza, którą można spożytkować na wiele sposobów.
Powiemy dziś o procesie wymiany kaset i wolnobiegów. To proces, który warto poznać - umożliwia nie tylko wymianę, ale także dostanie się do elementów napędowych celem ich serwisowania i regularnego czyszczenia tak aby wydłużyć ich żywotność.
Spis treści:
Co to jest kaseta i wolnobieg?
Kaseta i wolnobieg są w jednej rodzinie. Oba układy pozwalają kręcić się kołom których nie zaopatrzymy w siły pochodzące z pedałowania. Prościej - przestajemy pedałować, a one dalej się kręcą, z charakterystycznym terkotem układu zapadek. W wypadku gdy mamy wolnobieg i kasetę możemy nawet kręcić do tyłu, dopiero gdy zaczniemy pedałować zapadki zablokują się i czujemy normalny opór.
Różnica to detale, które dzielą w tej rodzinie sprzęt na lepszy i nieco gorszy. Wolnobieg wywodzi się ze starej szkoły technologicznej, a układ zapadek pracuje w jego wnętrzu - zębatki są z nim zintegrowane, a całość nakręcamy na piastę koła. Kaseta rowerowa wywodzi się z wolnobiegu i jest jego młodszym i znacznie sprawniejszym rodzeństwem. Tu układ zapadkowy przeniesiono do wnętrza bębenka w piaście i tam pozostaje on na stałe - kasetę nakładamy na trzpień wielowypustowy i blokujemy nakrętką. Co za tym idzie, skomplikowanie konstrukcji znacznie się zmniejszyło, a za tym poszła redukcja masy i większa trwałość.
Więcej szczegółów na temat różnic pomiędzy kasetą rowerową a wolnobiegiem dowiesz się w tym artykule!
Naturalnie kasety zaczęły obsługiwać więcej zębatek - początkowo 9, potem 10-11, obecnie nawet 12, a możliwe że wkrótce to jeszcze się zmieni. W momencie gdy pojawiły się na rynku rozwiązania 1x11, kaseta musiała zastąpić wolnobieg, który nie był w stanie obsługiwać tak wielu zębatek. Zmniejszyło się skomplikowanie i wiele osób przesiadło się z dużej ilości blatów z przodu na bardziej uniwersalne układy. Obecnie kaseta jest modelem obowiązkowym, a wolnobieg spotkamy w starszych, prostszych rowerach rekreacyjnych i budżetowych.
Wymiana kasety
Wymiana kasety z racji jej prostszej konstrukcji nie nastręcza wielu trudności. Potrzebny będzie specjalny klucz do kaset oraz bacik - rączka z fragmentem łańcucha dla zablokowania wielotrybu, który bez tego będzie obracał się wraz z nakrętką. Możemy ogólnie posłużyć się kawałkiem zużytego łańcucha aby blokować zębatkę, ale z użyciem tego klucza będzie to znacznie prostsze - wymusza on uzyskanie naturalnej dźwigni co przy odkręceniu nakrętki będzie miało kolosalne znaczenie.
Cały proces przedstawia się następująco:
- owijamy bacikiem jeden z trybów - najlepiej dość duży, by mieć pewniejszy chwyt.
- klucz do kaset wkładamy do nakrętki kasety - z zewnątrz będzie pasować do formy wielowypustu, w środku do nakrętki; doskonale jeśli ma pręcik prowadzący, który można włożyć do środka nakrętki jak oś.
- używając siły (najczęściej niezbyt wielkiej) - trzymamy zaciągnięty bacik i odkręcamy nakrętkę w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara.
- odkręcona nakrętka blokuje kasetę na wielowypuście; jeśli pokonamy jej opór, kaseta powinna zejść z wielowypustu dość swobodnie; dla uzyskania lepszego efektu możemy pomóc sobie penetratorami w rodzaju WD-40.
- jeśli kaseta jest wieloczęściowa, zdjęte elementy układamy w osobnym miejscu, na ściereczce; pozwoli to potem na bezstresowy montaż w drugą stronę; zwróć uwagę, że w wypadku układów wieloczęściowych każda zębatka ma wypusty montażowe wśród których jeden jest minimalnie większy - ułatwia to ułożenie na trzpieniu bębenka; zębatki ułożone są najczęściej napisami na zewnątrz.
- kasety jednoczęściowe ściągamy z bębenka w całości.
Teraz, jeśli demontaż odbył się sprawnie, możemy zamienić kasetę lub jedną z zębatek na nową i proces przeprowadzić w drugą stronę; dokręcanie nakrętki mocującej możemy wykonać bez udziału bacika, kontrowanie nie będzie tu potrzebne.
Wymiana wolnobiegu
Wolnobieg też może się zużyć - podlega naturalnym procesom niszczenia podczas pracy i może zaistnieć potrzeba jego wymiany. Zacznijmy od tego, że wymiana wolnobiegu rowerowego wbrew pozorom nie jest trudnym procesem. Do odkręcenia potrzebujemy klucza do wolnobiegu - może być tak, że ten do kaset będzie pasować, ale standardy są różne. Poza tym przyda się sporo siły i cierpliwości - pomocna będzie pomysłowość.
Odkręcanie wolnobiegu przedstawia się tak:
- po odkręceniu koła mocujemy klucz w wolnobiegu; niestety podczas jazdy wolnobieg samoistnie się "dokręca", więc możliwe że będziemy potrzebować naprawdę dużej siły.
- warto użyć WD-40 aby delikatnie ruszyć zapieczone gwinty.
- jeśli wolnobieg nie chce się odkręcić przy użyciu nominalnego sposobu, warto odwrócić role - klucz zamocować w imadle, nałożyć na niego koło i spróbować w ten sposób; również przedłużenie rączki klucza może przynieść efekty.
- zniszczenie wypustów nakrętki wolnobiegu oznacza radykalne zwiększenie trudności jego odkręcenia; używajcie siły ostrożnie i z wyczuciem.
Po odkręceniu wolnobiegu nowy model nakręcamy na piastę. Nie ma tu dużych zagrożeń, ważne jest by robić to równo. Przy wymianie wolnobiegu i kasety warto zmienić od razu łańcuch - wyciągnięte łańcuchy to zabójstwo dla zębatek. W wypadku wolnobiegu nie istnieje konieczność mocnego dokręcania całości - gwint na piaście jest tak ukształtowany, że ten system dokręca się samoistnie podczas jazdy.
Bezpieczeństwo przede wszystkim!
Niezależnie czy zmieniasz kasetę czy wolnobieg - zadbaj o swoje bezpieczeństwo. Rękawice i okulary to konieczność. Ponieważ do odkręcenia mocowań wymagana jest czasami dość duża siła, łatwo o zadrapania czy obicia rąk kiedy nakrętki "puszczają". Wolnobieg rowerowy bywa w tym względzie bardzo niewdzięczny. Odkręcone części przeznaczone do dalszego użycia odkładajcie w jedno miejsce, a ich czyszczenie przeprowadzajcie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach - lub całkowicie na zewnątrz.
Wymiana części - niestraszny proces
Przy użyciu ogólnodostępnych narzędzi i zachowaniu odpowiednich środków ostrożności wymiana kasety i wolnobiegu nie stanowi żadnego problemu dla każdego cyklisty, który zechce to zrobić. Oczywiście są to układy przenoszące znaczne siły i ich zdjęcie może wydawać się początkowo kłopotliwe, ale przy odrobinie zaparcia powinno się udać.
Pamiętajcie o gruntownym oczyszczeniu części - piasty i zębatek - przed ponownym montażem całości.
Odpowiedni klucz, trochę zaparcia i spokój to gwarancja skutecznej wymiany. Zarówno kaseta jak i wolnobieg rowerowy nie powinny stawiać zbyt długiego oporu. Zachęcamy do samodzielnego serwisowania rowerów - znajdziecie u nas potrzebny sprzęt i narzędzia. Oraz nowe kasety i dobre wolnobiegi dla Waszych możliwości i potrzeb.