Ostre koło – co musisz wiedzieć o tym typie rowerów?

Dla wielu osób nazwa pojawiająca się w tytule niniejszego artykułu będzie całkiem obca, może nawet w myślach zadałeś sobie pytanie – rower ostre koło, co to znaczy? Nic w tym dziwnego, ponieważ ten typ jednośladów dziś nie jest powszechnie używany (chociaż nie zawsze tak było), ale ostatnimi laty wydaje się, że ponownie coraz więcej cyklistów docenia ostre koła, więc może ich czas jeszcze powróci.

Czym omawiane modele się charakteryzują? Co stanowi o wyjątkowości roweru z ostrym kołem? Na co warto zwrócić uwagę i dla kogo rowery ostre koło będą najlepszym wyborem? Na te i wiele innych pytań odpowiadamy w naszym tekście!

Spis treści:

1. Rower ostre koło – co to znaczy?
2. Zalety ostrego koła
3. Wady ostrego koła
4. Dla kogo jest ostre koło w rowerze?
5. Ostre koło czy wolnobieg – co jest lepsze?
6. Na co zwrócić uwagę kupując rower typu ostre koło lub single speed?
7. Czy każdy rower można przerobić na ostre koło?
8. Rowery z ostrym kołem – podsumowanie

Rower ostre koło – co to znaczy?

Zacznijmy od absolutnie podstawowego pytania, czyli – co to jest ostre koło? Ten typ roweru, nazywany po angielsku fixed gear bicycle. Wyróżnia się on tym, że jego tylne koło pozbawione jest wolnobiegu. Mechanizm napędowy stanowi tylko zębatka na piaście połączona poprzez łańcuch z zębatką korby. Co za tym idzie – jednoślad nie ma biegów, dysponuje tylko jednym, stałym przełożeniem. Ponadto obracanie się koła jest ściśle związane z kręceniem się pedałów – nie ma możliwości poruszania się kół, bez ruchu pedałów – zmusza to rowerzystę do nieustannego pedałowania, bez możliwości przerwy – nawet jeśli akurat zjeżdżasz z górki! Mechanizm pozwala także obracać korbę w przeciwnym kierunku i jechać do tyłu, a dodatkowo lepiej wykorzystuje moc generowaną przez rowerzystę, bo przenoszona jest ona bezpośrednio na koła.

Klasyczne ostre koło (wykorzystywane obecnie w kolarstwie torowym) nie dysponuje hamulcami rowerowymi. Aby się zatrzymać lub zwolnić, użytkownik musi wytracić prędkość; nogami zablokować lub spowolnić korbę. Przypominamy jednak, że w Polsce przynajmniej jeden sprawny hamulce wchodzi w skład obowiązkowego wyposażenia roweru, więc jeżdżąc bez niego w miejscach publicznych łamiesz prawo, a do tego jest to wyjątkowo niebezpieczne. Dlatego do użytkowania poza stricte sportowego zwykle montuje się w ostrym kole tzw. hamulec bezpieczeństwa.

Jak łatwo wywnioskować, tak odmienna od standardowej konstrukcja sprawia, że aby jeździć na ostrym kole, trzeba znacznie zmienić przyzwyczajenia i nabyć odpowiednią technikę.

Czy wiesz, że…

Na rowerze z ostrym kołem początkowo jeździli zawodnicy Tour de France? Chociaż wolnobieg wynalazł już w 1869 r. William Van Anden to potrzebny był czas, aby nowa technologia zastąpiła klasyczne ostre koło – szczególnie w profesjonalnym kolarstwie. Stosowanie wolnobiegu w Tour de France zostało dozwolone w 1907 r.

 

Jeśli pasjonują Cię zmagania zawodowych rowerzystów, zobacz – Najważniejsze wyścigi kolarskie na świecie.

Zalety ostrego koła

Rowery z ostrym kołem, zgodnie z tym, co już omówiliśmy, charakteryzują się znacznie prostszą budową niż jednoślady wykorzystywane na co dzień. Mniej elementów konstrukcyjnych sprawia, że awaryjność tego rodzaju rowerów jest niewielka, a ich konserwacja mniej wymagająca.

Dzięki znacznie uproszczonemu projektowi ostre koło jest również lekkie, co jest szczególnie ważną zaletą, kiedy musisz przenosić lub transportować rower, a do tego wyeliminowanie sporej części drogich komponentów sprawia, że ostre koło jest wariantem bardzo atrakcyjnym cenowo.

A co oznacza ostre koło w rowerze dla samej jazdy? Zaletą braku przerzutek jest to, że cyklista bardzo łatwo może osiągnąć jednostajny rytm pedałowania i w pełni się skoncentrować, nie musi bowiem zmieniać biegów – przekłada się to z kolei na szybkość reagowania, ułatwia doskonalenie techniki pedałowania oraz zapewnia większą stabilność (o ile jedziesz po równej drodze).

Dla wielu osób zaletą ostrego koła jest także jego wygląd. To rzecz bardzo subiektywna, ale trzeba przyznać, że oszczędna, smukła forma jednośladów tego typu może się podobać – zwłaszcza jeśli cenisz minimalistyczne konstrukcje, powinieneś docenić ostre koła.

Wady ostrego koła

Kiedy mówimy o ostrym kole, można zauważyć, że jego zalety jednocześnie potrafią być wadami. Lekka i prosta konstrukcja pozbawiona przełożeń ułatwia jazdę po płaskiej powierzchni, ale zarazem w terenie górzystym może okazać się zabójcza dla Twoich nóg. Konieczność ciągłego pedałowania na długiej lub bardzo zróżnicowanej trasie potrafi być prawdziwą męczarnią. Co więcej, nawet jeśli masz żelazną kondycję i nie boisz się zadyszki, powinieneś wiedzieć, że ciągłe pedałowanie bardziej obciąża Twoje stawy i zwiększa ryzyko urazów. Ponadto na nierównych trasach ostre koło jest mniej stabilne, więc masz większą szansę nie tylko na kontuzję, ale również na bliższe spotkanie z ziemią. Zagrożenie rośnie znacznie, zwłaszcza w przypadku deszczu i innych niesprzyjających warunków atmosferycznych.

Do tego trzeba jasno powiedzieć, że nawet jeśli jeździsz tylko po mieście i asfalcie, to wciąż ostre koło jest znacznie mniej bezpieczne od tradycyjnego jednośladu. Dzieje się tak ze względu na stosowanie alternatywnych (mniej skutecznych) metod hamowania. Nawet przy założeniu, że doposażysz ostre koło w dodatkowy hamulec awaryjny – nie może on równać się z np. tarczówkami spotykanymi dziś w zasadzie w jednośladach każdego typu.

Minusem jazdy na ostrym kole wiążącym się z kwestią bezpieczeństwa jest też konieczność nabycia odpowiedniego obycia i umiejętności, ponieważ jego obsługa znacznie różni się od tej, do której przywykł przeciętny cyklista – potrzeba nauki jazdy może być zniechęcająca.

Dla kogo jest ostre koło w rowerze?

Oczywistą odpowiedzią na tak zadanie pytanie jest – dla kolarzy torowych, gdyż obecnie to w tej dyscyplinie najczęściej można zaobserwować takie konstrukcje. Jeśli jednak nie planujesz w najbliższym czasie zacząć trenować kolarstwa torowego – czy powinieneś spróbować jazdy na ostrym kole, czy raczej trzymać się z daleka?

Jak każde nietypowe rozwiązanie rowerowe, fixed gear bicycle skierowany jest do osób poszukujących nowych, ekscytujących sposobów na spędzanie czasu, czyli raczej doświadczonych cyklistów. Zwłaszcza jeśli przy okazji chcesz poprawić swoją technikę jazdy, wzmocnić mięśnie nóg, czy nabyć nawyk pedałowania.

Ostre koło bywa także wybierane przez kurierów rowerowych – przede wszystkim ze względu na niezawodność, łatwość manewrowania, lekkość oraz niską cenę. W związku z tym, jeśli poruszasz się tylko miastem, możesz wziąć przykład z kurierów i również sprawdzić, czy przemawiają do Ciebie te jednoślady.

Ostatnią grupą lubującą się w modelach tego typu są wszelkiego rodzaju akrobaci rowerowi. Ostre koło pozwala wykonywać wiele ciekawych ewolucji, które byłyby trudne lub wręcz niemożliwe do zrobienia na standardowym rowerze.

Zamiast ostrego koła rower single speed

Klasyczne ostre koło brzmi ciekawie, ale jak na Twój gust nieco zbyt ekstremalnie? W pewnym sensie rozwiązaniem pośrednim (chyba lepszym dla amatorów), a które też pozwala sprawnie przemierzać miasta, jest wariant single speed.

W tych jednośladach również nie występują przerzutki (mają jedno, ustalone przełożenie), ale za to użytkownik ma na podorędziu hamulce oraz wolnobieg, więc cyklista nie musi nieustannie pedałować. Konstrukcja single speed zwykle jest tylko minimalnie cięższa i bardziej skomplikowana od ostrego koła, więc również cechuje się wysoką bezawaryjnością, a także nie wymaga wiele zabiegów konserwacyjnych do sprawnego działania.

Ostre koło czy wolnobieg – co jest lepsze?

W kwestii jednośladu z wolnobiegiem chciałoby się sparafrazować słynną definicję i powiedzieć – jaki rower jest, każdy widzi – z kolei wady i zalety ostrego koła przedstawiliśmy już powyżej, więc każdy może wyciągnąć wnioski samodzielnie. To, które rozwiązanie okaże się lepsze, przede wszystkim zależy od Twojego stylu jazdy oraz oczekiwań.

Na pewno za modelem tradycyjnym z wolnobiegiem przemawia jego uniwersalność – nie bez przyczyny jest powszechnie spotykany. Dla większości rowerzystów możliwość przerwania pedałowania będzie po prostu na tyle istotnym względem dotyczącym komfortu jazdy, że zrezygnowanie z niego może okazać się zbyt dużym poświęceniem. Z drugiej jednak strony – jeśli chce się uprościć serwisowanie i zmniejszyć znacząco wagę roweru – ostre koło bardzo w tym pomaga. Dlatego należy rozważyć, które aspekty korzystania z jednośladu są najważniejsze i na bazie tego podjąć decyzję.

Na co zwrócić uwagę kupując rower typu ostre koło lub single speed?

Jeżeli już zdecydowałeś się spróbować swoich sił na ostrym kole lub rowerze single speed powinieneś znaleźć dla siebie solidny model tego typu – tylko jak to zrobić? Co jest najważniejsze w rowerach z ostrym kołem i co musisz sprawdzić przed zakupem? Przyjrzyjmy się najistotniejszym komponentom!

Konstrukcja i geometria ramy

Pierwszym aspektem wartym uwagi są ramy modeli typu ostre koło. Będą one się znacznie od siebie różnić w zależności od tego, czy poszukujesz roweru torowego, czy miejskiego. Wykonane mogą być ze stali, aluminium lub karbonu (włókna węglowego). Najczęściej do budowy ostrego koła do miasta wybiera się trwałe ramy stalowe lub aluminiowe, ale jeśli zależy Ci na aerodynamiczności i chcesz poczuć się jak uczestnik Tour de France – wybierz wariant karbonowy.

Rama to nie tylko wytrzymałość i wygląd, ale także geometria. Powinna pozwalać na mocne napięcie łańcucha oraz odsunięcie koła. Typowa wersja będzie zbliżona do znanej z szosówek – wymuszającej przyjęcie sportowej pozycji, ale możesz postawić też na bardziej komfortową. Wyprostowana sylwetka pozwala lepiej obserwować otoczenie, co jest korzystne zwłaszcza w mieście.

Warto także zauważyć, że ramy ostrego koła raczej nie dysponują mocowaniami na akcesoria rowerowe, jak bidon czy błotniki.

Hamulce awaryjne (bezpieczeństwa)

Zgodnie z tym, o czym wspomnieliśmy – klasyczne ostre koło nie ma hamulców, ale dla bezpieczeństwa i z powodów prawnych – powinieneś nim dysponować. W przypadku tego typu jednośladów będzie to hamulec na przednie koło, który możesz uruchomić standardowo poprzez klamkę hamulcową. Co bardzo ważne – pamiętaj, że za sprawą konstrukcji ostrego koła nagłe i gwałtowne użycie hamulca, stosunkowo łatwo może doprowadzić do wywrotki na rowerze do przodu, przez kierownicę, czego zdecydowanie nie chcesz doświadczyć, dlatego zalecamy ostrożność.

Piasta rowerowa

Piasta jest bardzo ważna, bo siły przenoszone przez tylną zębatkę są w przypadku ostrego koła znacznie większe niż standardowo, więc działają na nią bardzo duże obciążenia – zdecydowanie nie powinieneś więc oszczędzać na tym elemencie. Zwłaszcza że w przypadku ewentualnej awarii możesz mieć poważne problemy, aby wyhamować.

Zębatkę instaluje się w taki sposób, aby nie odkręcała się niezależnie od tego, w którą stronę będziesz kręcił korbą. Często w rowerach ostre koło spotkać można także piastę zwaną flip-flop (z gwintem z obu stron, co umożliwia nakręcenie dwóch zębatek).

Koła i opony

Typowe koła do rowerów ostre koło (podobnie jak w kolarzówkach) mają rozmiar 28-cali, ale są od nich sztywniejsze i wyposażone w mniej szprych niż standardowe. Szerokość ogumienia – ponieważ przeznaczone jest ono na tory oraz płaskie nawierzchnie – z reguły wynosi ok. 25 mm. Jeżeli jednak nie planujesz się ścigać, a rower ma służyć Ci tylko do płynnego przemieszczania się po terenie zabudowanym – możesz zdecydować się na inne – zgodnie z Twoimi preferencjami oraz stylem jazdy.

Pedały rowerowe

Ostatnim elementem wartym szczególnej uwagi są pedały rowerowe. W przypadku typowego ostrego koła poruszanie się z użyciem standardowych wariantów platformowych będzie wyjątkowo niebezpieczne – zdecydowanie zaleca się używanie modeli zatrzaskowych (tzw. SPD) lub, co jest rozwiązaniem pośrednim, nosków do pedałów, które zapobiegają zsunięciu się stopy z platformy.

Dla osób wcześniej niejeżdżących nigdy z takimi akcesoriami może to początkowo stanowić dodatkowe wyzwanie – już nawet samo płynne wsiadanie i zsiadanie z jednośladu! Do tego musisz pamiętać, że do pedałów SPD niezbędne są odpowiednie buty rowerowe (co będziesz dodatkowym kosztem).

Uwaga! Pamiętaj o regularnych kontrolach!

Zwrócenie uwagi na wskazane komponenty przy zakupie jest bardzo ważne, ale pamiętaj, że zużywają się one w trakcie eksploatacji i konieczne jest monitorowanie ich stanu oraz konserwacja. Jeśli zachodzi taka potrzeba, nie zwlekaj z wymianą części na nowe! W przypadku ostrego koła jazda najszybciej nadwyręża korbę, łańcuch i noski do pedałów.

Czy każdy rower można przerobić na ostre koło?

Patrząc na to, jak prostą konstrukcją jest fixed gear bicycle, niektórzy rowerzyści zastanawiają się – jak zrobić ostre koło z wolnobiegu na własną rękę? Nie da się, ale możliwe jest samodzielne skonstruowanie ostrego koła od podstaw lub wykorzystując niektóre z elementów starego jednośladu – co więcej – nie jest to wcale trudne i jeśli tylko nieco znasz się na serwisowaniu, masz czas i niezbędne narzędzia rowerowe – śmiało możesz podjąć się tego zadania!

Najlepszą podstawą roweru tego typu będzie rama przeznaczona do kolarzówek – ze względu na swą niską wagę oraz geometrię, ale nic nie stoi na przeszkodzie, abyś postawił na inny wariant. Reszta dobranych komponentów zależy w zasadzie tylko od Twojej fantazji oraz budżetu, którym dysponujesz. Plusem samodzielnego składania jest oszczędność pieniędzy, a podczas majstrowania przy okazji lepiej zrozumiesz, w jaki sposób działają mechanizmy rowerowe. A jeśli jazda na ostrym kole nie przypadnie Ci do gustu – zawsze możesz zmienić napęd na standardowy!

Rowery z ostrym kołem – podsumowanie

Jak widać na podstawie naszej analizy, choć jest on bardzo ciekawy, to za sprawą sporej odmienności względem tradycyjnych modeli, rowerem typu ostre koło pewnie nie każdy będzie chciał jeździć. Aby trafić do szerokiego grona odbiorców, jednośladowi zdecydowanie brakuje uniwersalności. Trzeba jednak przyznać, że chociaż nie zbierzesz go w teren, to w zależności od upodobań może być wykorzystywany jako rower miejski, ale także torowy, przeznaczony do bardzo szybkiej jazdy. Dlatego sądzimy, że dla ostrego koła zawsze znajdzie się miejsce w rowerowym świecie i warto na własnej skórze przekonać się, jak to jest prowadzić jednoślad bez możliwości standardowego hamowania i potrzeby zmiany przełożeń!

Jednocześnie uczulamy jednak, aby korzystając z ostrego koła pamiętać o bezpieczeństwie. Na drodze zawsze powinno się uważać, ale w przypadku fixed gear bicycle ryzyko wypadku jest większe, a hamowanie gwałtowniejsze, stąd apelujemy, aby bezwzględnie pamiętać o kasku – podstawowym zabezpieczeniu każdego rowerzysty – a można nawet pomyśleć o specjalnych ochraniaczach na rower. Do tego, nawet jeśli nie planujesz przemieszczać się po zmroku – dobrze mieć odblaski i zamontowane do jednośladu oświetlenie, gdyż sprawią one, że dla innych uczestników ruchu będziesz widoczny z większej odległości.