Rodzaje korb rowerowych – jak dobrać odpowiedni mechanizm korbowy do roweru?

Mechanizm korbowy w rowerze (najczęściej zwany po prostu korbą) jest podstawowym elementem układu napędowego praktycznie każdego jednośladu. Połączony z łańcuchem oraz systemem zębatek przenosi siłę cyklisty na tylne koło, a co za tym idzie, mechanizm korbowy decyduje o tym, jak efektywnie i komfortowo można pedałować oraz jak szybko się poruszasz. Należy jednak dodać, że korba do roweru jest jednocześnie bardzo newralgicznym elementem systemu napędowego jednośladu, więc ogromne znaczenie ma jej jakość wykonania. Firmy rowerowe przez lata zaprojektowały liczne rodzaje korb i nieustannie szukają nowych rozwiązań, mających zaoferować złoty środek pomiędzy wagą a trwałością podzespołu.

Chcesz dowiedzieć się, jakie obecnie producenci stosują rodzaje korb rowerowych, czym charakteryzują się poszczególne warianty oraz jak Twoje preferencje i styl jazdy wpływają na to, jaką korbę wybrać? Zapraszamy do lektury!

Spis treści:

1. Korba rowerowa – rodzaje
   1. Korby jednoczęściowe
   2. Korby dwuczęściowe
   3. Korby trzyczęściowe
2. Co brać pod uwagę wybierając mechanizm korbowy do roweru?
   1. Wielkość i liczba zębatek
   2. Ramiona korby
   3. Rodzaj osi suportu (system mocowania suportu)
3. Ostatecznie – jaką korbę rowerową wybrać?
4. Typy korb rowerowych – podsumowanie

Korba rowerowa – rodzaje

Wszystkie typy korb rowerowych dostępne na rynku, choć mogą wydawać się bardzo różne, mają wspólne korzenie. Mechanizm korbowy w znanej nam postaci ewoluował przez lata i wcale nie występował on już w pierwszych rowerach, a co więcej, dopiero współcześnie doczekaliśmy się tak szerokiej różnorodności, że producenci oferują asortyment stworzony pod konkretne style jazdy – dziś inną budowę będą miały korby do rowerów górskich, a inną: korby trekkingowe, korby BMX, korby szosowe itd. Jednakże wiedza, jaki typ roweru Cię interesuje, nie jest wystarczającym kryterium, aby dobrać odpowiedni dla siebie model korby.

Przede wszystkim musisz wiedzieć, jakie są podstawowe rodzaje korb. Powszechnie dane typy klasyfikuje się jako:

• Korby jednoczęściowe;
• Korby dwuczęściowe;
• Korby trzyczęściowe.

Korby jednoczęściowe

Współcześnie te rodzaje korb rowerowych są spotykane najrzadziej. Nazywane są czasem również Ashtabula od pseudonimu jednego z twórców tego typu rozwiązania. W nowych jednośladach mechanizm jednoczęściowy najczęściej mają korby BMX. Ponadto występuje one czasem w rowerkach dziecięcych (szczególnie produkowanych na rynek amerykański), cruiserach oraz można na niego natrafić w zabytkowych jednośladach.

Dlaczego jest to głównie rodzaj korby BMX? Komponent składa się (zgodnie z nazwą) z jednego metalowego elementu zakrzywiającego się w sposób przypominający literę S, a pedały rowerowe przykręca się bezpośrednio do ramion korby. Tak prosta konstrukcja sprawia, że mechanizm jest bardzo wytrzymały i niezawodny, co doskonale pasuje do specyfiki jazdy na BMX-ach, a do tego są to najtańsze rodzaje korb, więc nawet jeśli dojdzie do uszkodzenia, wymiana nie stanowi dużego problemu i wydatku.

Korby dwuczęściowe

Mechanizm dwuczęściowy to najnowsze rozwiązanie, które wprowadzili producenci rowerowi. Systematycznie staje się coraz popularniejsze – szczególnie w bardziej zaawansowanych, droższych modelach jednośladów. W związku z typ bez problemu ten mechanizm można znaleźć w wyspecjalizowanych modelach przeznaczonych do praktycznie wszystkich stylów jazdy. W tej kategorii mieszczą się korby rowerowe MTB, gravelowe, szosowe, jak i korby do rowerów przełajowych. Popularne linie produktowe z podzespołem dwuczęściowym to m.in.: Truvativ GXP, Campagnolo Power-Torque, Campagnolo Ultra-Torque, FSA MegaExo, Race Face X-Type czy Shimano Hollowtech.

Korby dwuczęściowe mają bardzo atrakcyjną wagę i cechują się największą sztywnością pośród wszystkich typów mechanizmów korbowych. Ich szczegółowa budowa u każdego producenta jest nieco inna (zwłaszcza w przypadku serii Campagnolo Power-Torque i Campagnolo Ultra-Torque), ale zwykle mają przykręcone do wydrążonej osi lewe ramię oraz zintegrowane z kołami zębatymi prawe ramię.

Korby trzyczęściowe

Przed powstaniem korb dwuczęściowych ten wariant był najczęściej wybieranym przez producentów, w związku z czym nadal można spotkać go w wielu jednośladach (przede wszystkim ze względu na wysoką wydajność tego rozwiązania) o przeznaczeniu bardziej sportowym, wyczynowym, dlatego mechanizmy trzyczęściowe występowały często jako korby rowerowe szosowy czy korby MTB.

Mechanizm charakteryzuje się wysoką uniwersalność – łatwo dopasować go do wielu ram rowerowych, a także atrakcyjną efektywnością działania i trwałością. Niestety skomplikowana budowa sprawia, że ten rodzaj korby rowerowej cechuje się niełatwą instalacją i wymaga częstej konserwacji. Tego typu korba ma 2 oddzielne ramiona przymocowane do osi, których konstrukcja może się od siebie różnić.

Zobacz także: Wymiana korby w rowerze – jak zdjąć korbę rowerową samodzielnie?

Serwisowanie korby rowerowej z pojedynczą zębatką.

Co brać pod uwagę wybierając mechanizm korbowy do roweru?

Niezależnie od tego, o którym z powyższych rodzajów mechanizmu mówimy, oraz czy interesują Cię korby do rowerów przełajowych, kolarzówek czy korby MTB lub jeszcze inne – praktycznie w każdej sytuacji należy przed zakupem danego modelu zwrócić uwagę na 3 elementy konstrukcyjne, którymi są:

• Liczba i wielkość zębatek;
• Długość ramion korby;
• Typ mocowania suportu.

Wielkość i liczba zębatek

Wielkość zębatek oraz ich budowa, kształt i liczba są akurat elementami bardzo związanymi z przeznaczeniem jednośladu, co oznacza, że po zębatkach z dużym prawdopodobieństwem można określić, czy dane modele to korby trekkingowe, czy korby do rowerów górskich itd.

Na wyposażeniu współczesnych jednośladów znajdzie się 1 z 3 poniższych wariantów:

• Mechanizm korbowy z jedną zębatką (korba 1-rzędowa);
• Mechanizm korbowy z dwiema zębatkami (korba 2-rzędowa);
• Mechanizm korbowy z trzema zębatkami (korba 3-rzędowa).

Ciekawostką, o której mało kto dziś już pamięta, są korby rowerowe 4-rzędowe. Swego czasu producenci pokusili się również o takie rozwiązanie, ale szybko zniknęło z rynku, po tym, jak okazało się kompletnym niewypałem.

Mechanizm korbowy z jedną zębatką (tarczą) bardzo dobrze sprawdza się jako korby miejskie, do nieskomplikowanych jednośladów stworzonych do codziennego użytku, przemieszczania się z punktu A do punktu B oraz jako korby do rowerów torowych. Dlaczego? Ponieważ korba 1-rzędowa cechuje się niską awaryjnością. Rzadziej mechanizm korbowy z jedną zębatką można spotkać także w rowerach szosowych, gdzie z kolei wygrywa ona z innymi wariantami poprzez swoją niewielką wagę. W zasadzie z tego samego powodu niekiedy modele tego typu wykorzystywane są w gravelach i jako korby do rowerów przełajowych.

Dla niektórych największym zaskoczeniem może być jednak to, że tego typu rozwiązanie szturmem weszło w świat profesjonalnych rowerów górskich i wyczynowych, i najnowsze korby MTB charakteryzują się właśnie taką budową. 1-rzędowy rodzaj korby sprawia, że kolarz musi obsługiwać zaledwie jedną manetkę, co jest znacznie łatwiejsze, a do tego zębatka jest trwalsza.

Z kolei korby rowerowe szosowe najczęściej są mechanizmem z dwoma zębatkami. Większa z zębatek nazywana jest tzw. blatem i jej zadaniem jest ułatwianie osiągania wysokich prędkości, podczas gdy mniejsza zębatka pomaga w pokonywaniu stromych wzniesień. Korba 2-rzędowa ma dzięki temu wysoką uniwersalność, co jest pożądane przy treningach kolarskich. W przypadku innych rodzajów rowerów korba 2-rzędowa nie cieszyła się nigdy szerokim uznaniem.

Mechanizm korbowy z trzema zębatkami również był uważany za bardzo wszechstronny, ale przez jego poziom skomplikowania obecnie odchodzi się od niego na rzecz wcześniej wymienionych alternatyw. Korba 3-rzędowa stosowana była w jednośladach trekkingowych oraz kolarzówkach, ale najczęściej mechanizm korbowy z trzema zębatkami używano jako korby MTB. Obecnie wciąż wyposażane są w niego jednoślady należące do powyższych grup, ale raczej podstawowe modele, do jazdy rekreacyjnej. Korba 3-rzędowa najpopularniejsza jest w rowerach trekkingowych oraz górskich nieprzeznaczonych do sportowego użytkowania.

Liczba zębatek to jednak nie wszystko – liczy się także ich wielkość (liczba zębów). Powinna być ona dobrana w taki sposób, aby dało się pedałować równomiernie – nie za szybko, ale też nie nazbyt siłowo. Korby do rowerów górskich najczęściej mają blaty 42T, a korby trekkingowe – 44-48T. Z kolei, jeśli interesują Cię korby rowerowe szosowe – będzie to 50-53T. Pamiętaj jednak, że optymalna wartość zależna jest od Twojego stylu jazdy oraz trudności trasy.

Ostatnia rzecz w tym segmencie, o której warto wspomnieć, to sam kształt zębatki. Początkowo stosowano idealny okrąg, dziś zastępowany przez owal. Modyfikacja ma za zadanie wyeliminować powstawanie tzw. martwych punktów i zwiększenie płynności pedałowania – poprzez przeniesienie obciążenia z najmniej efektywnych obszarów na te wydajniejsze.

Ramiona korby

Przed zakupem powinieneś również wziąć pod uwagę długość ramion korby. Najważniejsza jest ona dla osób trenujących i jeżdżących sportowo, ponieważ na krótkich, rekreacyjnych trasach ewentualnie niezoptymalizowany wymiar korby nie będzie wielkim problemem. Od ramion korby w dużym stopniu zależy, jak efektywnie będziesz w stanie pedałować. Jaki pod tym względem model korby będzie najlepszy? Zależy to od Twojego wzrostu – im niższy jesteś, tym ramiona powinny być krótsze. W uproszczeniu dobór wygląda następująco:

Dla szczególnie niskich lub wysokich rowerzystów istnieją jeszcze mniejsze i większe warianty, ale te przedstawione powyżej są zdecydowanie najczęściej preferowanymi. Zakres wielkości producenci stopniują co 2,5 mm. Jeżeli chcesz mieć pewność, że ramiona korby są perfekcyjnie do Ciebie dobrane – warto wybrać się na bikefitting.

Uwaga!

Pamiętaj, że jeżeli masz ostre koło, powyższe wyliczenia nie okażą się przydatne. W przypadku tych specyficznych konstrukcji powinno się postawić na krótsze niż standardowo ramiona, co pozwoli uniknąć ocierania o ziemię.

Korba z dwoma zębatkami, w rowerze szosowym.

Rodzaj osi suportu (system mocowania suportu)

Bardzo ważny jest także rodzaj połączenia korby. Mocowanie podczas użytkowania roweru jest miejscem, na którym spoczywa największa część obciążenia, które znosić musi mechanizm korbowy. Na rynku możesz spotkać 4 rodzaje osi suportu i niestety nie są one wzajemnie kompatybilne. Możesz wybrać system mocowania korb:

• Na klin;
• Na kwadrat;
• Na wielowypust:
• System ze zintegrowaną osią.

Mocowanie na klin to najstarszy system mocowania korby. Starsi czytelnicy mogą pamiętać go jeszcze z kultowego roweru marki Romet – Wigry. W tym wypadku końcówka osi suportu przypomina przekrojem ścięty walec. Po zamocowaniu ramion korby rowerowej – wykorzystuje się bolec i nakrętkę do zablokowania całości. Ten rodzaj połączenia korby jest więc dziecinnie prosty. Jednak z czasem kliny mają tendencję do ścierania się i konieczne jest ich tzw. dobijanie lub wymiana na nowe. W przypadku bolców wyższej klasy problem ten nie jest tak dotkliwy, ale za to są one cięższe i pozostają tak samo kłopotliwe przy serwisowaniu. Obecnie ten rodzaj mocowania suportu mają przede wszystkim korby do rowerów dziecięcych i miejskich.

Mocowanie na kwadrat to kolejna możliwość – znacznie solidniejsza niż poprzednia i to ona praktycznie w całości wyparła kliny. Ten typ mocowania zakłada, że ramiona korby nakłada się na oś suportu o przekroju ściętego kwadratu. Otwór w mechanizmie korbowym ma ten sam kształt, a połączenie następuje za pośrednictwem śruby. Jeżeli oba elementy wykonano z należytą precyzją – mocowanie na kwadrat jest wystarczająco wytrzymałe i niezawodne, aby sprawdzić się we wszystkich typach rowerów. Ponieważ jednak producenci opracowali jeszcze lepsze rozwiązania – dziś ten rodzaj mocowania suportu stosuje się praktycznie tylko w tanich, podstawowych seriach jednośladów. Wyczynowe rowery zrezygnowały z niego już w latach 90. XX w., a te z tzw. średniej półki cenowej – na początku XXI w.

Mocowanie na wielowypust to system, który w zasadzie stanowi rozwinięcie idei, która przyświecała poprzednikowi. Działa on tak samo, ale zamiast przekroju kwadratowego pojawia się wymyślny kształt koła z wypustkami, co powoduje, że jeszcze większą rolę odgrywa dokładność wyprofilowania. Taka zmiana miała spowodować, że element będzie lepiej znosić duże obciążenia oraz efektywniej przekazywać energię podczas pracy. Nadaje się do wszystkich typów rowerów, głównie mocowanie na wielowypust stosowane jest w średniozaawansowanych modelach jednośladów. Trzeba jednak wiedzieć, że wiele firm opracowało autorskie wzory wypustek, przez co różne systemy nie będą ze sobą kompatybilne. Obecnie najpopularniejsze z nich to rozwiązania ISIS i Octalink. Drugi z wymienionych systemów zaprojektowała japońska firma Shimano. Charakteryzuje się on 8 równo rozmieszczonymi po obwodzie wypustami i istnieje w dwóch wariantach – starszym Octalink V1 oraz nowszym Octalink V2, to ważne, bo nie można ich łączyć! Z kolei wspomniany ISIS to wielowypust zaprojektowany przez amerykańskiego SRAM-a. W przekroju przypomina on dziesięcioramienną gwiazdkę.

System ze zintegrowaną osią to ostatnie i najnowocześniejsze rozwiązanie, z którego dziś korzystają różne typy korb rowerowych – głównie te mocowane w jednośladach stricte sportowych. System wyróżnia się przede wszystkim tym, że w jego wypadku oś suportu jest połączona z lewym lub prawym ramieniem korby, za to miski z łożyskami stanowią osobny elementy (wkręcany do mufy). Konstrukcja sprawia, że mechanizm jest jeszcze sztywniejszy, niż poprzednie typy, doskonale przenosi energię, a do tego jest lekki i łatwy w serwisowaniu. Jednakże zastosowanie zewnętrznych łożysk powoduje, że wkład suportu ma mniejszą żywotność. W przypadku systemów ze zintegrowaną osią również u producentów można spotkać różne rozwiązania, które niestety nie mogą być ze sobą łączone. Do najpopularniejszych należą:

• System Shimano Hollowtech II – cechuje się pustymi ramionami korby, co obniża wagę, a przy tym zwiększa sztywność komponentu. W tym wariancie oś suportu jest zespolona z prawym ramieniem korby. System Hollowtech II stanowi rozwinięcie wcześniejszego pomysłu Japończyków – Shimano Hollowtech.
• System Campagnolo Power-Torque – jedno z dwóch autorskich rozwiązań włoskiej marki, to stosowane jest w korbach niższych grup. Jego podstawowa zaleta to brak konieczności używania do montażu i obsługi żadnych specjalistycznych narzędzi. Przypomina system Hollowtech II oraz GXP od Truvativ.
• System Campagnolo Ultra-Torque – czyli druga propozycja tego producenta i dużo bardziej oryginalna w swojej konstrukcji niż Compagnolo Power-Torque. Trudno ją pomylić z czymkolwiek innym – oś podzielono na 2 półosie, łączące się na środku (zazębiające) za pomocą specjalnych ząbków. Taka budowa sprawia, że system mocowania suportu jest sztywniejszy i lżejszy.
• System Truvativ GXP – projekt bardzo przypomina shimanowski system Hollowtech II (również oś łączy się z ramieniem korby). To, co go znacznie odróżnia, to jedynie zastosowany przez producenta stop oraz kształt wielowypustu ramienia.
• System Truvativ Howitzer – firma podobnie jak Campagnolo, również stosuje dwa rozwiązania. Howitzer zaprojektowano dla fanów ekstremalnej jazdy. Każde łożysko korby rowerowej jest tutaj wysunięte poza mufę suportu, a oś z obu stron kończy wielowypust – daje to wyjątkową trwałość i sztywność.
• System Race Face X-Type – propozycja od marki słynącej z produkcji komponentów do jednośladów górskich (Race Face tworzy m.in. korby rowerowe MTB). Bardzo przypomina Hollowtech II, ale oś zintegrowana jest z lewym ramieniem korby, podczas gdy prawe mocowane jest przy pomocy specjalnego wielowypustu.
• System FSA MegaExo – kolejny standard stosowany w branży i kolejny wzorowany na shimanowskim Hollowtech II. Tak jak w przypadku X-Type Race Face – MegaExo ma oś połączoną na stałe z lewym ramieniem korby rowerowej.

Wszystkie przedstawione oraz omówione powyżej rodzaje osi suportu mają swoje wady i zalety, które w skrócie prezentują się następująco:

Więcej informacji o suportach znajdziesz w naszym artykule – Rodzaje suportów rowerowych – co musisz o nich wiedzieć i jaki suport wybrać?

Wewnętrzna strona zębatek korby rowerowej.

Ostatecznie – jaką korbę rowerową wybrać?

Istotnym czynnikiem mającym wpływ na to, jaka będzie odpowiedź na powyższe pytanie, jest powód zakupu korby do roweru. Jeżeli po prostu chcesz wymienić starą część, bo ta uległa uszkodzeniu, powinieneś sprawdzić rodzaje korb i dobrać nowy produkt zgodny ze standardami poprzedniego elementu, najistotniejszy jest typ suportu – weryfikacja jest bardzo prosta i wymaga tylko podstawowej wiedzy!

Możesz też chcieć ulepszyć napęd jednośladu poprzez modyfikację jego mechanizmu korbowego, co wymaga nieco dłuższej analizy, ponieważ musisz się upewnić, że będzie on dobrze współgrał z pozostałymi podzespołami. Istotny jest też typ jednośladu, którym dysponujesz. Interesują Cię korby do rowerów górskich? Potrzebny Ci mechanizm korbowy BMX? A może jeszcze inne korby do rowerów torowych? Kiedy już to określisz, powinieneś zastanowić się, jaki jest Twój styl jazdy – czy jeździsz dużo i często? Czysto rekreacyjnie, czy wyczynowo? Jako hobbysta nie musisz stawiać na najdroższe i najbardziej zaawansowane rozwiązania (chyba że chcesz), gdyż najprawdopodobniej i tak nie wykorzystasz ich potencjału.

Jak w przypadku doboru praktycznie wszystkich części rowerowych, powinieneś zwrócić również uwagę na materiał korby. Najwytrzymalsze na uderzenia, ale i najcięższe zrobione są ze stali. Standardowo wykorzystywany obecnie materiał korby to aluminium – dające przyzwoitą wytrzymałość, lekkość i przy tym korzystną cenę. Najdroższe, ale i najbardziej zaawansowane i najlżejsze są komponenty z karbonu (włókna węglowego).

Osoby szczególnie zorientowane na trening, poprawianie swoich wyników i ulepszanie techniki jazdy mogą także rozważyć zakup korby z pomiarem mocy. Dostępne są modele tańsze z jednostronnym pomiarem oraz droższe, ale dokładniejsze z pomiarem dwustronnym.

Typy korb rowerowych – podsumowanie

Na rynku znaleźć można bardzo różne rodzaje korb rowerowych. Nasz artykuł pomaga się w nich rozeznać i wskazuje, na co zwracać uwagę przy zakupie, ale nie sposób omówić wszystkich możliwości. Producenci przez lata opracowali wiele oryginalnych rozwiązań, a wszystkie one mają swoje wady i zalety, oraz w znacznym stopniu potrafią zmienić charakter danego jednośladu. Jeśli marzy Ci się modyfikowanie rowerów na własną rękę, nie zawsze łatwo jest dobrać odpowiednie typy korb, ponieważ te jako integralne części napędu muszą być w pełni zgodne z resztą zainstalowanego sprzętu. Dlatego w razie wątpliwości nie bój się spytać o poradę! Eksperci z Rowertour.com chętnie udzielą Ci konkretnych wskazówek, wystarczy się z nami skontaktować, do czego zachęcamy!